Bearing Tips: Xin ông bắt đầu từ mối quan hệ cơ bản giữa sự dao động và tiếng ồn, những thứ ta nghĩ đến khi thiết kế một hệ thống chuyển động vòng bi.

Cấu tạo vòng bi (Nguồn: Internet)

Picard: Vậy tôi sẽ bắt đầu từ một chút lý thuyết về mối quan hệ giữa tiếng ồn và sự dao động có liên quan đến vòng bi. Khi một thiết kế một ứng dụng nhạy cảm, yêu cầu cao thì rất quan trọng để nghiên cứu đến tiếng ồn và sự dao động. Cũng rất là cần thiết để hiểu rõ những yêu cầu đặc thù cho ứng dụng đó, xem nó ảnh hưởng tốt xấu ra sao đến ngưới sử dụng. Ví dụ về hệ thống vòng bi khung gầm xe ô tô, đây là ứng dụng vòng bi khá nhạy cảm cần những yêu cầu cao về chất lượng, đặc biệt là tiếng ồn phát ra và cách xử lý. Ngoài lý do chất lượng kém, thì lắp đặt chính xác hay đúng thao tác cũng quan trọng tương đương. Tất nhiên ai lái xe cũng muốn có một động cơ chạy êm ru chứ không rền rã như máy cày được.

BT: Ông có thể nói rõ hơn về thứ quan trọng nhất mà kĩ sư cần hiểu khi xem xét đến tiếng ồn cho các ứng dụng có vòng bi?

Picard: Nói chung tiếng ồn phát sinh từ sự dao động, động cơ xe máy là một ví dụ. Ở nhiều ứng dụng, chỉ có rất ít các loại tiếng ồn là gây khó chịu cho khách hàng sử dụng. Tuy nhiên, cũng có những ứng dụng thì tiếng ồn phải được triệt tiêu hoàn toàn bởi yêu cầu nghiêm ngặt. Ví dụ như  máy tạo ô xy là ví dụ điển hình rất gần gũi với bệnh nhân điều trị trong bệnh viện. Trong trường hợp này, tiếng ồn từ vòng bi sẽ khuyếch đại những nhân tố gây ồn vốn có và ảnh hưởng không nhỏ đến việc điều trị của bệnh nhân.

Hàng ngàn xe máy tham gia giao thông gây tiếng ồn lớn (Nguồn: Internet)

Sự dao động cũng là mối nguy hại tiềm tàng cho vòng bi và ứng dụng máy móc nói chung. Sự dao động có thể gây gia tăng tỉ lệ mỏi mệt và làm giảm tuổi thọ vòng bi. Sự dao động ở một vòng bi, hoặc một máy móc, cũng xảy ra trong nhiều tần suất khác nhau mà chúng ta cần nghiên cứu để đưa ra giải pháp.

Đối với những kĩ sư ứng dụng, cần phải nắm rõ mức độ tiếng ồn chấp nhận được cho từng ứng dụng, từ lúc mới bắt đầu sử dụng cũng như những nhân tố sẽ gây tiếng ồn trong suốt thời gian sử dụng sau này. Lại phải nói, điều kiện tải trọng cũng gây ra sự chai cứng nhất định của ổ bi, từ đó cũng phát sinh tiếng ồn.

BT: Có những câu hỏi nào khác liên quan đến tiếng ồn của vòng bi, xin được ông chia sẻ?

Picard: Ồ dĩ nhiên, tôi nhận khá nhiều câu hỏi liên quan đến nhu cầu bảo dưỡng vòng bi, phụ thuộc vào chất bẩn và các loại dầu nhớt vòng bi. Sự đóng gói, bảo quản, bảo dưỡng vòng bi định kì quyết định lớn đến chất lượng và giảm tiếng ồn của hệ thống máy móc. Giữ cho vòng bi luôn sạch sẽ, không bám bụi và nhiễm tạp chất sẽ giúp ổ bi chạy mượt hơn, giảm tiếng ồn. Một vài loại mỡ bôi trơn cũng giúp giảm tải trọng, gây ít tiếng ồn hơn đáng kể.

Mỡ bôi trơn chịu nhiệt cho vòng bi (Nguồn: quandieu.com.vn)

BT: Cuối cùng, không biết còn vấn đề gì của vòng bi về tiếng ồn và sự dao động mà ta chưa đề cập?  

Picard: Cũng còn một vài vấn đề, nhưng tôi ưu tiên vì điều chúng ta muốn xem xét là sự bảo dưỡng cho vòng bi. Đây thực sự là một đề tài rất dài. Bảo dưỡng vành đai trong của vòng bi là hay lơ là nhất, điều đó có nghĩa chất bẩn có thể xâm nhập vào vòng bi. Khi chất bẩn xâm nhập vào vòng bi của bạn, chúng sẽ nhiễm vào chất bôi trơn và các ổ lăn sẽ truyền chúng qua nhau. Điều này sẽ gây sự kém hiệu quả của bạc đạn trong ổ, dẫn đến nhiều tiếng ồn quá mức và sự dao động. Vào trường hợp như này, thay vì dùng chất liệu kim loại, người ta sẽ dùng miếng bịt cao su ở vành trong của vòng bi ngăn cho chất bẩn thâm nhập.

BT: Cảm ơn ông vì những chia sẻ hữu ích!

Tham khảo bài phỏng vấn: “Turning the volume down on ball bearing noise in your motion system”-bearingtips.com